Σημείωμα αφύπνισης

Για μία ακόμη φορά, η επιστημονική κοινότητα (ή τέλος πάντων, ένα φιλότιμο στιγμιότυπό της) αγωνίζεται ν' αφυπνίσει το ευρύ κοινό, από την υπαρξιακή του νάρκη. Μας κρούουν λοιπόν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς διαπιστώνουν ότι ακόμα και η συντηρητική χρήση των υπνωτικών χαπιών (με συνήθεις υπόπτους κάποιες δραστικές ουσίες, ας πούμε τεμαζεπάμη, διαζεπάμη και ζολπιδέμη) μπορεί πιθανότατα να οδηγήσει στον ύπνο το μεγάλο και τον ύστατο. Κι εκεί, δηλαδή, που λες να κατεβάσεις απλά κανένα διακόπτη, πέφτει μια κι έξω ο γενικός. Αναπόφευκτα, όλα ετούτα μού 'φεραν στον νου την αρχαιο-ελληνική Ποίηση, εκείνη που ήθελε κάποτε τον Ύπνο και το Θάνατο να 'ρχονται στον κόσμο σαν δίδυμα αδέρφια, παιδιά της Νύχτας και του Ερέβους. Βλέπεις, καλέ αναγνώστη, η αρχαία θυμοσοφία διαισθανόταν τη βαθύτερη ομοιότητα, ανάμεσα στις δύο καταστάσεις του ανθρώπου, που εν πρώτοις μοιάζουν τόσο διακριτές. Ίσως μάλιστα, να 'χεις νιώσει κι εσύ αυτή την αμήχανη σύγχυση, μπροστά στη θέα ενός ζεύγους διδύμων: ενώ είσαι απολύτως βέβαιος για τις λεπτές διαφορές που χαρακτηρίζουν τον καθένα (μια μικρή ελιά, μια τούφα μαλλιών ατίθαση, ένα βλέμμα σπινθηροβόλο), τελικά, στην πράξη ουδέποτε καταφέρνεις να ξεχωρίσεις ποιον ακριβώς από τους δύο έχεις κάθε φορά μπροστά σου.

Όμοια, λοιπόν, συμβαίνει κάποτε τα βλέφαρά μας να υποκύπτουν, νικημένα από έναν ύπνο βαρύ σα θάνατο, κι άλλοτε πάλι - σπανιότερα δυστυχώς, σε λίγους μακάριους θνητούς - ο θάνατος να καταφτάνει στη ζωή μας εύκολος και γλυκός σαν ύπνος. Πόσο μοιάζει ο άρτι αποθανείς έτοιμος να σηκωθεί και να μοιράζει καρπαζιές σ' όποιον ευρεί μπροστά του, σα φαρσοκωμικό αλαλούμ και ταινία της Βλαχοπούλου. Από την άλλη, δεν έτυχε ποτέ να σκύψετε πάνω από κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο - την ώρα που κοιμάται - και με την καρδιά σφιγμένη, να προσπαθήσετε ν' αφουγκραστείτε την ανάσα του;

Εκεί, στα δύο άκρα ανάμεσα, παραπαίοντας οι περισσότεροι από μας, γυρεύοντας το γλυκύτερο αδέρφι από τα δύο, συχνά, κακότυχα απαντούμε τ' αγριότερο. Με τα υπνωτικά - ή μ' άλλα αφιόνια - προσβλέπουμε σ' αυτή τη λύτρωση, από μια μέρα που κύλησε χωρίς εμάς και με τον ίδιο τρόπο μοιάζει ν' απομακρύνεται, ερήμην. Παρατημένοι (και παραιτημένοι) εκτός, καταμεσίς σε κάποιο στρώμα παγερό, εκκωφαντικά κι αδιάφορα ξεχασμένοι από τον ύπνο (ή τη ζωή), απλώνουμε το χέρι σε μιαν υπόσχεση λυτρωτικής γαλήνης. Ή πάλι - κάποιοι απο μας ή όλοι κάποτε - με το κρασί, την τηλεόραση κι άλλες παραμυθίες αναζητούμε απελπισμένα τον άλλο λήθαργο, εκείνον που σ' αφήνει με τα μάτια ορθάνοιχτα, μα ωστόσο σε τραβάει μαυλιστικά μακριά απ' τον εαυτό σου, την καθημερινή μιζέρια, μακριά απ' τη ζωή σου μ' άλλα λόγια. Έτσι, θέλω να κλείσω - αφήνοντας κι εσάς στον Ύπνο του Δικαίου -

εύκολα να μην κατηγορήσουμε
τον λάθος αδερφό αν συναντήσουμε,
καθώς
- όπως κι εμείς, όμοια κι αυτός -
ποτέ δεν είμασταν ξεκάθαροι ποιον θέλαμε ακριβώς ...



ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

" Oh you, you know you must be blind
To do something like this
To take the sleep that you don't know
You're giving Death a kiss,
 Poor little fool now "

Αλτσχάιμερ - Παραίτηση: 0 - 1


Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες μελέτες καταδεικνύουν την αναγκαιότητα της εγρήγορσης, ενάντια στην νόσο Αλτσχάιμερ. Τα άτομα, λέει, που ακονίζουν το μυαλό τους καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους (αντιγράφω κατά λέξη απ' το ΒΗΜΑ Science) μέσω δραστηριοτήτων όπως το διάβασμα, το γράψιμο και η λύση σταυρολέξων και παζλ θέτουν ισχυρή υποψηφιότητα για να διατηρήσουν ένα "λαμπρό" μυαλό ως τα γεράματα.

Αναρωτιέμαι: πότε άραγε ένας "εγκέφαλος" παύει να είναι δραστήριος; σε ποιο σημείο θα μπορούσε να οριοθετήσει κανείς την αφετηρία της πνευματικής νωθρότητος ενός "εγκεφάλου"; Ίσως, η αναζήτηση μιας απάντησης διευκολύνεται από το γεγονός ότι, πίσω από κάθε "εγκέφαλο", κρύβεται ένας άνθρωπος, μια ψυχοσύνθεση (εξ ου και τα εισαγωγικά). Ίσως, ένας "εγκέφαλος" παραιτείται απ' τη δράση όταν ένας άνθρωπος παραιτείται απ' τη ζωή, όταν αισθάνεται τον εαυτό του πεταμένο στο περιθώριο. Για ποιο λόγο να λύσει κανείς σταυρόλεξα, όταν η ζωή, οι συνάνθρωποι, η στενοκεφαλιά του, τον έχουν πετάξει στα αζήτητα;

Σύμφωνα με άλλες πηγές, δεν απέχει πολύ στο μέλλον η στιγμή, όπου η άνοια θα θεραπεύεται μ' ένα εμβόλιο. Λέγεται, μάλιστα, πως η γενιά μου (ή έστω η επόμενη) θα είναι η πρώτη που θα προλάβει το τέλος της νόσου - αν βεβαίως το τέλος της γενιάς δεν επέλθει νωρίτερα. Κι όλοι νιώθουμε πολύ χαρούμενοι κι άλλα τέτοια όμορφα, φυσικά όχι αδίκως. Την αγάπη για τη ζωή όμως; αυτή ποιο εμβόλιο θα μας την εμφυσήσει; Ποιο εμβόλιο θα καταπολεμήσει την παραίτηση ή την εγκατάλειψη; Φοβάμαι πολύ, μήπως μετατραπούμε σε ανθρώπινα ζόμπι: εγκέφαλοι λειτουργικά ακέραιοι και πλήρεις δυνατοτήτων, εμφυτευμένοι σε ανθρώπους ούτως ή άλλως κουρασμένους από τη ζωή. Ανθρώπους, που θα κουβαλούν τις δυνατότητές τους σαν ένα υπαρξιακό άχθος, που θα μπολιάζουν τις νευρωνικές συνάψεις τους όχι με έρωτα, δημιουργία και μάθηση, παρά με τηλεόραση, καταναλωτισμό και αντικαταθλιπτικά.

Ειδωλολατρεία.

Είναι γνωστό τοις πάσι, ότι στα αμέτρητα ερευνητικά ιδρύματα ανά την υφήλιο, συνωστίζονται μιλιούνια και μυριούνια αγωνιούντων επιστημόνων, οι οποίοι χύνοντας αστείρευτα ποτάμια καυτού ιδρώτος (και άλλων θερμών, σωματικών υγρών) στα φρεσκο-σφουγγαρισμένα δάπεδα των εργαστηρίων, δίνουν καθημερινά μάχη με την άγνοια, την ανοησία και την αγαμία. Δυστυχώς, προς το παρόν, χάνουν με συντριπτική διαφορά. Για παράδειγμα, σε πρόσφατο ματς που δόθηκε (στα πλαίσια αγνώστου προελεύσεως ερευνητική μελέτη, σύμφωνα με άρθρο του ΒΗΜΑτος Science) ενάντια στον επιστημονικό αυνανισμό, οι επιστήμονες έχασαν με τραγικό αυτογκόλ από το πρώτο κιόλας λεπτό. Επιβαρυντικό στοιχείο αποτελούσε, σύμφωνα με πολλούς, το γεγονός ότι η μαλακία έπαιζε εντός έδρας, με άλλα λόγια στον γνωστό σε όλους μας πλανήτη Γη.

Επειδή, λοιπόν, τις γυναίκες πολλοί εμίσησαν, τη μαλακία ουδείς, η ερευνητική αυτή ομάδα αποφάσισε να συνδυάσει αυτά ακριβώς τα δύο στοιχεία: πρώτον, δεν ασχολήθηκε με τις γυναίκες αλλά με τους άνδρες και, δεύτερον, μελέτησε εκείνες τις προεκτάσεις του αυνανισμού οι οποίες συνεχίζονται και μετά το πέρας της ερωτικής πράξης. Διότι ο φυσιολογικός, ο υγιής δηλαδή αυνανισμός, οφείλει να παύει άμα τη ολοκληρώσει των παλινδρομικών μαλάξεων και της απολήξουσας εκσπερματίσεως. Υπάρχει, όμως, συχνά ο κίνδυνος, ο αυνανισμός - με άλλα λόγια η αυτο-ικανοποίησις - να συνεχιστεί και κατόπιν, μέσα στον εγκέφαλο και τις καθημερινές δραστηριότητες του υποκειμένου, όπως για παράδειγμα μπροστά στον καθρέφτη, μπροστά στο μικρόφωνο, μπροστά στο φακό και γενικά μπροστά σε κάτι. Τότε, δεν τον ονομάζουμε πια αυνανισμό, αλλά ναρκισσισμό - δεν παύει παρ' όλα αυτά να αποτελεί αυτο-ικανοποίηση.

Τέλος πάντων, τα έβαλαν κάτω οι ειδικοί και διαπίστωσαν λέει σχέση μεταξύ της αρνητικής, ναρκισσιστικής τάσης του άνδρα (λες και υπάρχει θετικός ναρκισσισμός, αλλά τόσο τους έκοβε) και των υψηλών επιπέδων της ορμόνης του στρες κορτιζόλης. Μάλιστα, προς εντυπωσιασμό αραδιάζουν κι ένα σωρό άλλες επιστημονικοφανείς σάλτσες, ότι τα ποσά είναι ανάλογα και κολοκύθια σπληνάντερο.

Ακολουθούν δυο μεγάλες αλήθειες της ζωής: (α) όταν ο άνθρωπος πιάσει τα γεννητικά του όργανα πρώτη φορά, δεν υπάρχει περίπτωση να ξεκολλήσει τα χέρια του από 'κει μέχρι να πεθάνει και (β) όταν ο άνθρωπος πέσει με τα μούτρα στη μελέτη του εξωτερικού κόσμου και ξεχνάει τη μελέτη του εσωτερικού του κόσμου, καταλήγει να ξεστομίζει τα πλέον αυτονόητα πράγματα, με ύφος πεφωτισμένης κουράδας. Συχνά δε, ξοδεύει κι εκατομμύρια νομισματικές μονάδες, προς έρευνα και μελέτην αυτών των ανοησιών.

Δεν αρκεί παρά λίγος κοινός νους και λίγη καλή διάθεση: όταν κάποιος ξυπνάει και κοιμάται με το είδωλο του εαυτού του καρφωμένο, σα παλούκι στο δόξα πατρί, δεν είναι πια και τόσο δύσκολο να συμπεράνεις ότι συνειδητά ή ασυνείδητα, στην παραμικρή καθημερινή δραστηριότητα του υποκειμένου, υφέρπει το αδιάκοπο κυνήγι της αυτο-επιβεβαίωσης. Το είδωλο του ναρκισσιστή δε θέλει και πολύ μέχρι να καταρρεύσει σε θρύψαλα, αφήνοντας τον ατυχή άνδρα γυμνό κι έκθετο καταμεσίς της κοινωνίας. Η συντήρηση αυτής της τέλειας εικόνας απαιτεί συνεχή προσπάθεια και άφθονη ενέργεια, καθώς βάλλεται συνεχώς απ' την στυγνή πραγματικότητα. Από εκεί μέχρι την κορτιζόλη, η αποστάση δεν είναι δα και τόσο μεγάλη. Ορίστε! μέσα σε έξι-εφτά σειρές ολοκληρώσαμε και τη δική μας έρευνα, με ουσιαστικότερα αποτελέσματα (καθώς προχωρήσαμε σε ποιοτική και όχι σε ποσοτική ανάλυση) και μάλιστα με μηδενικό κόστος (ίσως έναν καφέ, με δυο ζάχαρες).

Να πούμε, τώρα, και την αλήθεια: η έρευνα εξέτασε και μερικές γυναίκες και αφού το έκανε κι αυτό, έφτασε στο συμπέρασμα ότι - κατά περίεργο τρόπο - αυτή η αιτιολογική σχέση δεν ανταποκρίνεται στο γυναικείο οργανισμό. Η ερευνητική ομάδα, στο σημείο αυτό, έχασκε πιθανότατα με το στόμα ανοιχτό μπροστά στο χαρτί με τα αποτελέσματα ∙ ίσως-ίσως και λίγο σάλιο να έσταξε, τότε, απ' τη χάσκουσα στοματική κοιλότητα, στο φρεσκο-σφουγγαρισμένο δάπεδο του εργαστηρίου. Ίσως ακόμη ν' αποφασίστηκε η σύνταξη και οργάνωση μιας νέας ερευνητικής ομάδας (πιθανότατα με νέα κονδύλια και χορηγίες) για την αναζήτηση του παράδοξου εκείνου γονιδίου, που καθιστά τη γυναίκα αλώβητη στο ναρκισσισμό (αφού για τα πάντα, υπάρχει κάποιο γονίδιο που εργάζεται ακατασίγαστα).

Αλλά και γι' αυτό, δε χρειάζεται να πάει κανεί μακριά για να σχηματίσει μια πρώτη άποψη. Ο ναρκισσισμός της γυναίκας είναι τόσο βαθιά ριζωμένος στην κοινωνική βιολογία, ώστε ενσαρκώνεται στο πετσί της γυναίκας σα δεύτερη φύση. Δεν αμφισβητείται, ούτε βάλλεται, καθώς αποτελεί μια σχεδόν φυσική λειτουργία: ξυπνάω, κατουρώ, βάφομαι, επιλέγω ρούχα, φεύγω για δουλειά, κτλ. Ο γυναικείος ναρκισσισμός διάγει βίο παράλληλο με το βιολογικό, σχεδόν υπεράνω κριτικής και - προπάντων - υπεράνω άλλης αναγκαιότητας, πέραν δηλαδή της "φυσικής". Ο ανδρικός ναρκισσισμός δεν υποστηρίζεται κοινωνικά με την ίδια σφοδρότητα και φυσικότητα, δεν εμποτίζεται στο κοινωνικό DNA του ανδρός από τη νηπιακή του ηλικία, δεν αποτελεί έτσι δεύτερη "φύση" του άνδρα. Ο άνδρας ενδύεται το ναρκισσισμό του σε προχωρημένη ηλικία, σαν ένα είδος "απάντησης" στα κοινωνικά του δεδομένα: αντίδραση σε εξωτερική αμφισβήτηση, αντίδραση σε εσωτερικές ανασφάλειες, γενικά δηλάδη λειτουργεί σαν απάντηση σε κάποια αναγκαιότητα, δηλαδή αντιδραστικά, άρα συμπλεγματικά. Αυτά.